Long COVID is óók een kans! – Er is mij iets opgevallen aan COVID, met name aan Long COVID.
Om verwarring te voorkomen, begin ik met mijn positie in het hele COVID-verhaal. In mijn optiek is corona een besmettelijke ziekte die iedereen kan krijgen. Het overgrote merendeel ervaart het als een zeer stevige griep, een substantieel kleiner deel kan overlijden aan de gevolgen van die ziekte. Mede als gevolg van bijvoorbeeld een hoge leeftijd of aandoeningen als overgewicht, ernstige longziektes of een zwak immuunsysteem. Vaccinatie kan vooralsnog niet voorkomen dat je corona krijgt, maar beschermt je wel tegen de meest ernstige gevolgen.
Long COVID is naar mijn idee een iets ander geval. De ziekte zelf – één van de corona varianten – is precies hetzelfde, daarover geen enkele twijfel. Maar het feit dat iemand – en vaak zijn dat jongere, fysiek fitte mensen – voor lange tijd een enorme fysieke terugslag beleven, heeft in mijn optiek andere oorzaken. In z’n totaliteit doen de symptomen mij denken aan whiplash of een burn-out.
Met je gedachten er niet bij …
Het begint ermee dat je niet lekker in je vel zit. Er knaagt iets aan je. Bij een burn-out manifesteert zich dat het sterkste. In dat geval is er geen ontkomen aan. Bij een whiplash openbaart het zich na een auto-ongeluk. Iemand rijdt in z’n auto, maar is met z’n gedachten niet bij het verkeer. Hij of zij is bezig met de sores in z’n hoofd. Er doet zich een onverwachte situatie voor waarop de persoon in kwestie eigenlijk te laat reageert en vol in de remmen moet. Een achteropkomende auto kan niet meer op tijd remmen en knalt erbovenop: BAM!
Psychische oorzaak
Natuurlijk kan het zijn dat je door dat ongeluk een beschadiging in je nek oploopt. Wanneer dat daadwerkelijk wordt geconstateerd aan de hand van een röntgenfoto, dan hoort daar een fysieke behandeling bij. Aangestuurd vanuit het ziekenhuis en/of de huisarts. Geen twijfel mogelijk. Maar bij een opvallend groot percentage van de mensen die dit overkomt, wordt geen fysiek trauma vastgesteld. En wat te denken van een land als Griekenland of de stadstaat Singapore, waar chronische whiplashklachten nauwelijks voorkomen. Dat sterkt mij in de overtuiging dat de oorzaak voor een chronische whiplash ook psychisch kan zijn.
Het is je geest die tegen je spreekt
Iets dergelijks zie ik ook bij Long COVID. Dat gaat – zoals al opgemerkt – vaak om jonge mensen. Fysiek in de bloei van hun leven; superfit en oersterk. Ze leven met het idee dat ze onverwoestbaar zijn. En dan krijgen ze corona. BAM! Ze worden volledig van hun sokken geblazen. De ene dag ‘onsterfelijk’, de volgende dag lijken ze haast in de eindfase van hun leven terecht te zijn gekomen. En zelfs als de daadwerkelijke ziekte al lang en breed is genezen, blijven ze – schijnbaar onverklaarbaar – een schim van hun ‘oude’ zelf. Ook in dit geval is er sprake van onderliggend leed. Niet fysiek, maar psychisch. Het is alsof je geest tegen je zegt: ‘Zorg nu eerst maar eens dat je je bovenkamer opruimt voordat je fysiek weer 100% kunt meedraaien.’
De averechtse werking van ‘snel herstel’
Ook de neiging van mensen in het herstel van burn-out, whiplash en Long COVID is identiek. Gevoelsmatig lijkt het in alle drie de gevallen dat het je overkomt van de ene op de andere dag. Daarom gaan mensen er instinctief van uit dat ze ook van de ene dag op de andere dag kunnen herstellen. En de herstelprogramma’s die vaak vanuit de werkgever worden gestuurd, versterken die gedachte. Werkgevers denken er gebaat bij te zijn te zijn dat die werknemer zo snel mogelijk herstelt. Het gevolg is echter tegenovergesteld: hoe sterker je probeert om snel te herstellen, hoe langer het duurt. Met als resultaat werknemers die voor een langere periode ‘in en uit’ de ziektewet zijn. Dat is zeker in deze periode van personeelsschaarste een dilemma voor werkgevers.
De verlammende werking van de cirkelredenering
Toch is dat precies wat veel van die Long COVID herstelprogramma’s nastreven: via snel opbouwende fysieke training – bijvoorbeeld bij de fysiotherapeut -, binnen een zo kort mogelijke tijd terugkeren op het oude niveau. Dat kan een tijd goed gaan, maar de terugslag komt altijd en is ook altijd genadeloos. Waardoor mensen keer op keer het gevoel krijgen terug bij af te zijn en dat ze niet vooruitkomen. Een cirkelredenering waar ze niet meer uit komen en die steeds verlammender werkt.
Voorzichtig, stap voor stap
De eerste stap die je ook als Long Covid patiënt moet maken, is accepteren dat je niet meer dezelfde bent die je vroeger was en dat je dat waarschijnlijk ook nooit meer gaat worden. Kon je vroeger met gemak 50 kg tillen en nu nog niet 1 kg? Probeer dan vooral niet om zo snel mogelijk terug op die 50 te komen, maar houd het eens een tijd op die 1 kg. Geef het de tijd. Gaat dat op een gegeven moment gemakkelijk af, dan kun je voorzichtig beginnen met 2 kg. Denk niet meer na over die 50 kg van toen. Het is net zo zinloos als te wensen om te kunnen vliegen als een vogel.
Een luisterend oor
Mijn insteek bij Covid is – net als bij whiplash en burn-out – om te opereren langs de lijnen van de geleidelijkheid. Te beginnen met een goed gesprek waarin de Long COVID cliënt vertelt wat hem of haar drijft. Hoe hij of zij in het leven staat. Wat de obstakels in het leven zijn. Hoe hij of zij de toekomst ziet. In de oude hoedanigheid of als nieuwe mens. Alles in het tempo en in de details zoals de cliënt het wenst. Geen ongevraagd advies of raad – die krijgen ze vanuit hun omgeving al veel te veel -, maar enkel een luisterend oor.
Die gesprekken vinden eerst thuis plaats in de vertrouwde omgeving, maar wanneer het fysiek het toestaat gaan we de buitenlucht in om te wandelen. Voorzichtig eerst, kleine stukjes. Maar hoe beter het gaat hoe langer de afstand die we kunnen afleggen.
Een behandeling duurt zolang deze nodig is
Hoelang zo’n behandeling duurt? Ik weet het niet. Zo lang als het nodig is. Wanneer kunnen welke stappen worden gemaakt? Ook geen idee. Het komt zoals het komt. Het is in ieder geval geen wedstrijd of race waarbij je zo snel mogelijk de eindstreep moet halen. Het gaat om het belangrijkste wat je in het leven hebt: je geestelijke en lichamelijke gezondheid.
En bedenk ook dit: Net als whiplash en burn-out is Long COVID een kans. Een kans om je leven op een andere – en wellicht prettigere – manier vorm te geven in een tempo die bij je past en niet aan je wordt opgelegd.